The IRC Prelude
By David Caraballo (DC-itsme) and Joseph Lo (Jolo)
version 1.1.4, updated 3/20/98 The original version of this page is at http://www.irchelp.org/faq/new2irc.html
Translations: български | Deutsch | Español | Français | Greek | עברי | Indonesia | Italiano | Nederlands | Portugues | Turkce
Turkce translation by Asu and Ceren Pala
Icindekiler
1.IRC nedir ve nasIl calIsIr?
2.BazI detaylar
3.Konusma ve komutlarIn girilisi
4.Nereye gitmeli
5.BazI gulumsemeler ve argo
6.BazI tavsiyeler
7.IRC (server) problemleri,ve (server) secimi
8.Daha detaylI yardIm
9.Bir kelime uyarIsI
----------------------------------------------------------------------------
1. IRC nedir ve nasIl calIsIr?
IRC (Internet ..... Sohbet) size tum dunyadan insanlarla
istediginiz an iletisim kurma imkanI saglar.IRC kullanIcIlarIn ona
baglanabilmesini saglayan bir cok bagImsIz networkden (yada netden)
olusur.En buyuk networkler EFnet (orjinal IRC neti,genellikle 32000
kisiden fazla kullanIcI aynI anda uzerinde bulunur),Undernet,IRCnet
DALnet ve NewNet'tir.
Genellikle, kullanIcI (ornegin siz) IRC netlerinden birine
baglanmak icin 'client' denilen bir program calIstIrIr.Server aynI
net uzerindeki diger serverlardanbilgi alIr ve onlara bilgi verir.
Onerilen programlar (client):
* UNIX/shell: ircII
* Windows: mIRC or PIRCH
* Macintosh: Ircle
KullandIgInIz client hakkIndaki bilgileri okudugunuza emin olun!
Bir IRC networkundeki bir IRC serverIna baglandIktan sonra
genellikle bir yada birden fazla 'kanala' baglanIrsInIz,
digerleriyle iletisim kurabilmek icin.EFnet'te genellikle herbiri
farklI bir konuya ayrIlmIs 120002den fazla kanal vardIr.Iletisim
genel (kanaldaki herkezin yazdIklarInIzI okuyabildigi) yada ozel
(aynI kanlda olan yada olmayan iki insan arsI mesajlar) olabilir.
IRC bir 'oyun' degildir,ve size IRC de tanIstIgInIz insanlara
gercek hayatta karsIlIklI yada telefonda konustugunuz insanlara
davrandIgInIz kadar nezaketle davranmanIzI tavsiye ederim,aksi
halde ciddi problemlerle karsI karsIya kalabilirsiniz.
_________________________________________________________________
2.BazI detaylar
Kanal isimleri genellikle bir # ile baslar, #irchelp de oldugu
gibi.Bu kanallar aynI net uzerindeki tum serverlarca paylasIlIr,
dolayIsIyla arkadaslarInIzla aynI server da olmanIz gerekmez.
(AynI zamanda # yerine & ile baslayan kanal isimleride vardIr.
Bu kanallar aynI neti paylasan tum kanallarda degilde sadece sizin
serverInIzda bulunanlardIr.)
IRC'deki tum kullanIcIlarIn bir takma ismi vardIr, smartgal yada
FunGuy gibi.KarIsIklIgI engellemek icin en iyi secim sIk
rastlanmayan bir isim secmektir, ornegin 'john' pek iyi bir secim
sayIlmaz.BazI betlerde isimler kimseye ait degildir,ve kanallarda.
Bu bazI karIsIklIklara yol acabilir,dolayIsIyla eger bu konularda
mulkiyetci iseniz bazI 'servis' leri bulunan networklerden
Undernet,DALnet yada baska kucuk netwokleri tercih etmelisiniz.
Kanallar kanal operatorleri tarafIndan idare edilir,ya da kIsaca
'ops'.KanalI kimin girebilecegini belirleyerek (bazI
kullanIcIlarIn girisini engelleyerek 'banning'),kimlerin cIkmasI
gerektigini belirliyerek (onlarI dIsarI atarak 'kicking'),ve
hatta kimlerin konusacagInI belirleyerek (kanalI...'moderated')!
kanalI kontrol ederler.Kanal operatorlerini kanallarI uzerinde
tam hakimiyete sahiptirler ve kararlarI degistirilemez.Eger bi
kanala girisiniz engellenmisse,kanal operatorune bir /msg
yollayIn ve nazik bir sekilde iceri girmenize izin verilmesini
isteyin (operatorun kim oldugunu ogrenmek icin diger bolumdeki
/who komutunu okuyun).Eger size cevap vermezlerse yada kanal
gizli durumda oldugu icin /who komutu kullanIlamIyorsa kabul
gordugunuz baska bir kanala gecin.
IRC serverlarI IRC adminleri ve IRC operatorleri, 'IRC ops'
tarafIndan calIstIrIlIr.IRC operatorleri servrI kendileri idare
eder ve EFnet ve daha bircok netwokte kisisel sorunlar,kanal
istilalarI ve kaybedilen operatorlukler ve bunlar gibi
problemlerle ilgilenmezler.Onlar IRC polisleri degildir.
[Icindekiler]
_________________________________________________________________
3.Konusma ve komutlarIn kullanImI
Komutlar ve metin aynI yere yazIlIr. Komutlar /karakteri ile
baslar.Eger mIRC gibi bir Windows,bir cok komut mouse ile
secilmek suretiyle kullanIlabilir.Fakat yinede oncelikle temel
IRC komutlarInI ogrenmeniz tavsiye edilir.KomutlarI kullanIrken
bIrakIlacak bosluklara ve buyuk harfle yazIlacak kelimelere
dikkat ediniz.Temel komutlar butun iyi programlarda
kulanIlabilmektedir.
AsagIda bazI ornekler verilmistir.Bu orneklerde isminizin
'isminiz' ve icinde oldugunuz kanalInda '#kanalIm' oldugunu
dusunun.
ArkadasInIz 'MaryN' de sizinle birlikte #kanalIm da ve
arkadasInIz 'Tomm' da IRC de fakat sizin kanalInIzda degil.
Bu ornekleri uygun kanal ve insan isimlerini yerine yerlestirerek
gercege uygulayabilirsiniz.
Ne yazarsanIz
Ne olur
/join #kanalIm
#kanalIm kanalIna katIlrsInIz
/who #kanalIm
Kanaldaki kullanIcIlar hakkInda bazI bilgiler verir
@ = Kanal operatoru, * = IRC operatoru
herkese merhaba
#kanalIm daki herkes <isminiz herkese merhaba yazIsInI gorur.
(Kendi isminizi yazmanIza gerek yoktur.)
/me bir pembe tavsan
#kanalIm daki herkes * isminiz bir pembe tavsan yazIsInI gorur
/leave #kanalIm
Kanaldan cIkarsInIz.
/whois Tomm
Tomm veya girdiginiz isim herneyse onun hakkInda birtakIm
bilgiler alIrsInIz.
/whois isminiz
Bu sizin hakkInIzda digerlerinin aldIgI bilgidir.
/nick yeniisminiz
Isminizi 'yeniisminiz' olarak degistirir.
/msg Tomm selam
YanlIzca Tomm ekranInda sizin selam mesajnIzI gorur.(Bu komutun
calIsmasI icin aynI kanalda olmanIz sart degildir.)
/ping #kanalIm
#kanalIm'daki kullanIcIlarla sizin aranIzdaki gecikmeler hakkInda
bilgi verir.
/ping Tomm
Sadece siz ve Tomm arasIndaki gecikmeler hakkInda bilgi verir.
/dcc chat MaryN
Bu MaryN' sizin dcc chat isteminizi bildiren bir mesaj yollar.
BaglantInIn tamamlanmasI icin MaryN'nin de /dcc chat isminiz
yazmasI gerekmektedir.DCC chat /msg 'ye gore daha hIzlI ve daha
guvenlidir.
/msg =MaryN Selam!
DCC baglantIsI kurulduktan sonra, /msg =isim mesaj formatInI
kullanInIz.( = isaretine dikkat ediniz ) DCC serverlardan
gecmediginden lag yada netsplite magruz kalmaz.Boylece daha hIzlI
iletisim saglanIr.
/help
Bir cok programda calIsan bu komutu deneyin!
/quit iyi geceler!
IRC'den tamamen cIkmanIzI saglar,ikinci kIsIm sayesinde diger
kullanIcIlar '***Signoff:isminiz (Iyi geceler!)' mesajInI gorurler.
NOTE:Eger bir kanalda degilseniz, / ile baslamayan satIrlarIn bir
etkisi olmaz ve bircok komut farklI calIsIr yada digerleriyle
birlikte calIsmaz.
_________________________________________________________________
4. Nereye gitmeli?
Bir kanala girip bir sure yanlIz dinlemek ve konusmakla bircok sey
ogrenebilirsiniz.Yeni baslayanlar icin ,bu kanallarI deneyin:
#new2irc,#newuser,#newbies, yada #chatback.Daha kalabalIk
alternatifler ise: #hottub,#chat ve #ircbar.
mIRC programI hakkInda yardIm icin #new2mirc ya da #mirchelp'i
deneyin.
Genel irc sorularIyla ilgili yardIm icin ise #irchelp'e
katIlabilirsiniz.
#benimkanalIm ismi ile kendi kanalInIzI olusturmak icin (eger
benim kanalIm isimli bir kanal zaten yoksa ), /join #benimkanalIm
yazmanIzla kanal acIlIr ve siz otomatik olarak operator olursunuz.
_________________________________________________________________
5. BazI gulumsemeler ve argo
:-) gulumseyen bir yuz, gorebilmek icin basInIzI sola yatIrIn.
Benzer sekilde, :-( somurtan , ;-) gozkIrpan, :~~) aglayan,
:-P dil cIkartan, (-: solak gulumsemesi...v.b.Bu suratlardan
yuzlercesi uretilebilir.
Bunlar ise IRC2de kullanIlan bazI kIsaltmalar:
brb = be right back (hemen geri gelicegim)
bbiaf= be back in a flash (IsIk hIzIyla geri gelecegim)
bbl = be back later (bir sure sonra geri gelecegim)
ttfn = ta ta for now (simdilik hoscakalIn)
np = no problem (sorun degil)
imho = in my humble opinion (bana gore,bence)
lol = laughing out loud (kahkahalarla gulmek)
j/k = just kidding (sadece saka yapIyorum)
re = hi again, as in 're hi' (tekrar merhaba, 're hi'da oldugu gibi)
wb = welcome back (tekrar hosgeldin)
wtf = what the f--k (.........)
rtfm = read the f--king manual (........)
rotfl = rolling on the floor laughing (gulmekten yerde yuvarlanIyorum)
_________________________________________________________________
6. BazI tavsiyeler
AHLAK
Surekli buyuk harf kullanmak,BURADA OLDUGU GIBI,'bagIrmak'
olarak kabul edilir ve bu davranIstan sakInIlmalIdIr.
AynI zamanda; kendiniz tekrarlamayIn ve bir anda bir cok
satIrla ekranI doldurmayIn.Dogru terminoloji kullandIgInIzdan
emin olun.Ornegin 'chatroom' (sohbet odasI) degil 'channel'
(kanal).
Bir kanalda iken o kanalIn operatorlerinin liderliginde
hareket edin.Eger onlarla zIt duserseniz kanaldan atIlabilir
ve buyuk olasIlIkla bir daha kanala girmeniz engellenebilir.
Diger yandan bazI kanal operatorleri guc delisi olabilir ve
sizi iyi bir neden olmaksIzIn kanaldan atabilir ya da
girmenizi yasaklayabilirler.Eger bu olursa ya da kanaldaki
baska biri sizi rahatsIz ediyorsa kanalI terkedin --daha
binlercesi var.
/list komutu yuzunden baglantI kesilmesi
Eger /list komutunu kullanIrken baglantInIz kesilirse
(disconnect) server degistirmeyi deneyin.Isterseniz en yeni
kanal listelerini WWW uzerindede bulabilirsiniz.
<http://www.irchelp.org/irchelp/chanlist/>.
SaldIrIlar ve RahatsIz Edici DavranIslar
Eger biri sizi rahatsIz etmeye baslarsa,kanalI terk edin yada
/ignore komutunu kullanIn.Daha detaylI bilgi icin,mIRC
kullanIcIlarI bizim istila korunma sayfamIza (flood protection
page),ircII kullanIcIlarI ise /help ignore komutunu
kullanabilirler.KullanIcI modunuzu +i (gorunmez) yapmak
istenmeyen mesajlarI ve rahatsIz edilmeyi onlemek icin
akIllIca bir fikir olabilir -- 'gorunmez' oldugunuzda sadece
sizinle aynI kanalda bulunan kullanIcIlar kullandIgInIz takma
ismi gorebilirler.
Eger biri sizin baglantInIzIn kesilmesine yada sorunlara yol
acIyorsa,bizim bu konuyla ilgili servisimiz (Denial of
Service) yada saldIrI sayfamIzdan ('Nuke' Attacks page)
yararlanabilirsiniz.AynI zamanda,/motd komutu ile
ogrenebileceginiz server kurallarIna aykIrI hareketleri rapor
edebilirsiniz.
_________________________________________________________________
7. IRC server problemleri, ve server secimi
ArtIk IRC uzerinde 'sohbet' icin hazIrsInIz.Bir cok durum icin
yeni baslayanlara yukarIdaki komutlar yeterli olacaktIr,fakat
bazen IRC'de isler ters gidebilir.
Net split
Networkler bolunmeye ugrayabilir (buna netsplit denir),
boylece sizi konusmakta oldugunuz diger kullanIcIlardan
ayIrabilir.Bu split'ler genellikle oldukca kIsadIr fakat bazI
gunler uzunda olabilirler.
Lag
Daha sIk karsIlasIlan bir sorun ise 'lag' olarak
adlandIrIlIr,bu sizin kelimeleri yazmanIzla karsI tarafIn
okumasI arasInda farkedilebilir bir zaman farkI bulunmasIdIr.
Size yakIn olan bir server secmeniz lagi azaltmanIn
yollarIndan biridir.Lag /ping komutu ile olculebilir.
(yukarIda yer alan komutlar bolumune bakInIz.)Daha iyi bir
server buldugunuzda server degistirme komutu
/server buraya.server.ismi
Server Listeleri
Bircok programda /links komutu bulundugunuz netin server
listesini verir.Bu komutu cok sIk kullanmayIn,aksi halde
sorun yaratan bir link arayIcI zannedilirsiniz.
Ping? Pong!
mIRC kullanIcIlarI: Status penceresinde beliren bir
Ping? Pong! serverInIzIn hala orada olup olmadIgInIzI kontrol
icin sizi pingledigini gosterir ve sizin programInIzda
otomatik olarak bir pong ile cevap verir.Bunu dert etmeyin.
DCC HakkInda bir Not
/dcc chat komutu birebir baglantI kurmak icin kullanIlabilir
ve bu lag yada netspliti engeller! Bir cok programda
/dcc chat diger_kullanIcInIn_ismi yazmanIz yeterlidir.Bu
baglantI uzerinden konusabilmek icin /msg =isim neisterseniz
yazmalIsIz.mIRC de,aynI zamanda DCC chat baslatmak icin
menuden once DCC sonrada Chat'i secemeli daha sonrada
konusmak istediginiz kullanIcInIn ismini girmelisiniz.
O ddc chat icin bir pencere acIlacaktIr.
_________________________________________________________________
8. Daha detaylI yardIm
Bu konular ve komutlar hakkInda daha genis bilgi icin,
<http://www.irchelp.org> sayfasIna baglanabilirsiniz.Orada bircok
yardIm dosyasI bulabilirsiniz,ornegin:
* IRC Primer
* FAQ (En cok sorulan sorular) alt.irc newsgroup
* IRC tutorial
AyrIca bu web sayfalarInda belirli IRC programlarI hakkInda da
daha gelismis bilgi bulmanIz mumkun,bunlarda bazIlarI:
* ircII programI ve ircII metinleri.
* Mac programI
* Windows icin mIRC programI
Daha baska programlar mI arIyorsunuz? En genis program kaynagInI
Undernet FTP yada Undernet WWW arsivlerinde bulabilirsiniz.
Programlar Windows, Macintosh, DOS, Amiga,Java, v.b. gibi bircok
bolumlere ayrIlmIstIr.
mIRC programI aynI zamanda Tjerk Vonck tarafIndan hazIrlanmIs
bircok mukemmel yardIm dosyasI icerir (mirc@dds.nl).YardIm
menusunden Ircintro.hlp 'yi secmelisiniz.
_________________________________________________________________
9. Birkac UyarI Cumlesi
IRC metinleri programInIzIn calIstIracagI bir komutlar setidir.
Diger acIlardan iyi olan bircok program kIrIlmIstIr ve bu sebeple
eger onlarI yuklerseniz guvenliginizi tehlikeye atmIs olursunuz.
(biri hesabInIza girebilir,dosyalarInIz silebilir,yada
mektuplarInIzI okuyabilir.) AynI zamanda insanlara bazI virusler
yada baska kotu seyler yollayabilecek bazI kotu kisilerde
olabilir.TIpkI gercek hayatta oldugu gibi tanImadIgInIz insanlarda
hediye kabul etmeyin.Bu tur pek cok olay yasanmIstIr.Bir
arkadasInIzdan almIs olsanIz bile neler icerdigini tam olarak
bilmediginiz bir programI asla calIstIrmayIn cunku arkadasInIz daa
ustalIkla gizlenmis hileleri farkedecek bir uzman olmayabilir.
Otomatik DCC kullanImIda hic iyi bir fikir sayIlmaz.Bir defa
bilgisayarInIzIn kontrolunubir baskasIna verirseniz srverInIzla
baglantInIzIn kesilmesi gibi bircok tehlikeyle karsI karsIya
kalabilirsiniz.DCC autoget (otomatik) ayarlamasI sebebiyle bircok
kisi ciddi problemler yasamIstIr.
_________________________________________________________________
FreeSoft, prysm, hershey, turtle, Ariell,ve EFnet uzerindeki tum
diger #irchelp'e yardIm edenlere yararlI onerileri icin tesekkur
ederiz.
Simdi yeni baslayanlar icin hazIrlanmIs bu kIlavuzu okudugunuza
gore IRC'ye girin ve tadInI cIkartIn! Veya daha cok bilgi edinmek
istiyorsanIz #IRChelp sayfalarIndaki diger dokumanlardan
yararlanIn.