The IRC Prelude

By David Caraballo (DC-itsme) and Joseph Lo (Jolo)

version 1.1.4, updated 3/20/98 The original version of this page is at http://www.irchelp.org/faq/new2irc.html

Translations: български | Deutsch | Español | Français | Greek | עברי | Indonesia | Italiano | Nederlands | Portugues | Turkce

Turkce translation by Asu and Ceren Pala

Icindekiler
  1.IRC nedir ve nasIl calIsIr?
  2.BazI detaylar
  3.Konusma ve komutlarIn girilisi
  4.Nereye gitmeli
  5.BazI gulumsemeler ve argo
  6.BazI tavsiyeler
  7.IRC (server) problemleri,ve (server) secimi
  8.Daha detaylI yardIm
  9.Bir kelime uyarIsI
----------------------------------------------------------------------------

1. IRC nedir ve nasIl calIsIr?
     IRC (Internet ..... Sohbet) size tum dunyadan insanlarla 
       istediginiz an iletisim kurma imkanI saglar.IRC kullanIcIlarIn ona
       baglanabilmesini saglayan bir cok bagImsIz networkden (yada netden)
       olusur.En buyuk networkler EFnet (orjinal IRC neti,genellikle 32000
       kisiden fazla kullanIcI aynI anda uzerinde bulunur),Undernet,IRCnet
       DALnet ve NewNet'tir.
       Genellikle, kullanIcI (ornegin siz) IRC netlerinden birine
       baglanmak icin 'client' denilen bir program calIstIrIr.Server aynI
       net uzerindeki diger serverlardanbilgi alIr ve onlara bilgi verir.
       
       Onerilen programlar (client):
     * UNIX/shell: ircII
     * Windows: mIRC or PIRCH
     * Macintosh: Ircle
       KullandIgInIz client hakkIndaki bilgileri okudugunuza emin olun!
         
       Bir IRC networkundeki bir IRC serverIna baglandIktan sonra
       genellikle bir yada birden fazla 'kanala' baglanIrsInIz,
       digerleriyle iletisim kurabilmek icin.EFnet'te genellikle herbiri
       farklI bir konuya ayrIlmIs 120002den fazla kanal vardIr.Iletisim
       genel (kanaldaki herkezin yazdIklarInIzI okuyabildigi) yada ozel
       (aynI kanlda olan yada olmayan iki insan arsI mesajlar) olabilir.
       IRC bir 'oyun' degildir,ve size IRC de tanIstIgInIz insanlara
       gercek hayatta karsIlIklI yada telefonda konustugunuz insanlara
       davrandIgInIz kadar nezaketle davranmanIzI tavsiye ederim,aksi
       halde ciddi problemlerle karsI karsIya kalabilirsiniz.
 
     _________________________________________________________________

2.BazI detaylar

     Kanal isimleri genellikle bir # ile baslar, #irchelp de oldugu
       gibi.Bu kanallar aynI net uzerindeki tum serverlarca paylasIlIr,
       dolayIsIyla arkadaslarInIzla aynI server da olmanIz gerekmez.
       (AynI zamanda # yerine & ile baslayan kanal isimleride vardIr.
       Bu kanallar aynI neti paylasan tum kanallarda degilde sadece sizin
       serverInIzda bulunanlardIr.)
       IRC'deki tum kullanIcIlarIn bir takma ismi vardIr, smartgal yada
       FunGuy gibi.KarIsIklIgI engellemek icin en iyi secim sIk
       rastlanmayan bir isim secmektir, ornegin 'john' pek iyi bir secim
       sayIlmaz.BazI betlerde isimler kimseye ait degildir,ve kanallarda.
       Bu bazI karIsIklIklara yol acabilir,dolayIsIyla eger bu konularda
       mulkiyetci iseniz bazI 'servis' leri bulunan networklerden
       Undernet,DALnet yada baska kucuk netwokleri tercih etmelisiniz. 
        
        Kanallar kanal operatorleri tarafIndan idare edilir,ya da kIsaca
        'ops'.KanalI kimin girebilecegini belirleyerek (bazI
        kullanIcIlarIn girisini engelleyerek 'banning'),kimlerin cIkmasI
        gerektigini belirliyerek (onlarI dIsarI atarak 'kicking'),ve 
        hatta kimlerin konusacagInI belirleyerek (kanalI...'moderated')!
        kanalI kontrol ederler.Kanal operatorlerini kanallarI uzerinde
        tam hakimiyete sahiptirler ve kararlarI degistirilemez.Eger bi
        kanala girisiniz engellenmisse,kanal operatorune bir /msg
        yollayIn ve nazik bir sekilde iceri girmenize izin verilmesini
        isteyin (operatorun kim oldugunu ogrenmek icin diger bolumdeki      
        /who komutunu okuyun).Eger size cevap vermezlerse yada kanal
        gizli durumda oldugu icin /who komutu kullanIlamIyorsa kabul
        gordugunuz baska bir kanala gecin. 
        
        IRC serverlarI IRC adminleri ve IRC operatorleri, 'IRC ops'
        tarafIndan calIstIrIlIr.IRC operatorleri servrI kendileri idare
        eder ve EFnet ve daha bircok netwokte kisisel sorunlar,kanal
        istilalarI ve kaybedilen operatorlukler ve bunlar gibi 
        problemlerle ilgilenmezler.Onlar IRC polisleri degildir.
        [Icindekiler]
        
     _________________________________________________________________
     
3.Konusma ve komutlarIn kullanImI
        Komutlar ve metin aynI yere yazIlIr. Komutlar /karakteri ile
        baslar.Eger mIRC gibi bir Windows,bir cok komut mouse ile
        secilmek suretiyle kullanIlabilir.Fakat yinede oncelikle temel 
        IRC komutlarInI ogrenmeniz tavsiye edilir.KomutlarI kullanIrken
        bIrakIlacak bosluklara ve buyuk harfle yazIlacak kelimelere
        dikkat ediniz.Temel komutlar butun iyi programlarda
        kulanIlabilmektedir.
        AsagIda bazI ornekler verilmistir.Bu orneklerde isminizin 
        'isminiz' ve icinde oldugunuz kanalInda '#kanalIm' oldugunu
        dusunun.
        ArkadasInIz 'MaryN' de sizinle birlikte #kanalIm da ve
        arkadasInIz 'Tomm' da IRC de fakat sizin kanalInIzda degil.
        Bu ornekleri uygun kanal ve insan isimlerini yerine yerlestirerek 
        gercege uygulayabilirsiniz.
                                Ne yazarsanIz
                                   Ne olur
                      
                                /join #kanalIm
                        #kanalIm kanalIna katIlrsInIz
                                
                                /who #kanalIm 
            Kanaldaki kullanIcIlar hakkInda bazI bilgiler verir
            @ = Kanal operatoru, * = IRC operatoru
                                 
                              herkese merhaba
       #kanalIm daki herkes <isminiz herkese merhaba yazIsInI gorur.
                   (Kendi isminizi yazmanIza gerek yoktur.)                 
                    
                               /me bir pembe tavsan
       #kanalIm daki herkes * isminiz  bir pembe tavsan yazIsInI gorur
                    
                               /leave #kanalIm
                             Kanaldan cIkarsInIz.  

                             /whois Tomm
          Tomm veya girdiginiz isim herneyse onun hakkInda birtakIm
                            bilgiler alIrsInIz.                 
                                /whois isminiz
              Bu sizin hakkInIzda digerlerinin aldIgI bilgidir.
                               /nick yeniisminiz
                   Isminizi 'yeniisminiz' olarak degistirir.
                               /msg Tomm selam    
     YanlIzca Tomm ekranInda sizin selam mesajnIzI gorur.(Bu komutun
             calIsmasI icin aynI kanalda olmanIz sart degildir.)

                              /ping #kanalIm
     #kanalIm'daki kullanIcIlarla sizin aranIzdaki gecikmeler hakkInda
                                bilgi verir.     
                             /ping Tomm
       Sadece siz ve Tomm arasIndaki gecikmeler hakkInda bilgi verir.
                          /dcc chat MaryN 
    Bu MaryN' sizin dcc chat isteminizi bildiren bir mesaj yollar.
       BaglantInIn tamamlanmasI icin MaryN'nin de /dcc chat isminiz
       yazmasI gerekmektedir.DCC chat /msg 'ye gore daha hIzlI ve daha
                                guvenlidir.                        
                         /msg =MaryN Selam! 
   DCC baglantIsI kurulduktan sonra, /msg =isim mesaj formatInI
      kullanInIz.( = isaretine dikkat ediniz ) DCC serverlardan
      gecmediginden lag yada netsplite magruz kalmaz.Boylece daha hIzlI
                            iletisim saglanIr.                       
       
                                /help
            Bir cok programda calIsan bu komutu deneyin!
                 
                        /quit iyi geceler!
      IRC'den tamamen cIkmanIzI saglar,ikinci kIsIm sayesinde diger
      kullanIcIlar '***Signoff:isminiz (Iyi geceler!)' mesajInI gorurler.
       
       NOTE:Eger bir kanalda degilseniz, / ile baslamayan satIrlarIn bir
       etkisi olmaz ve bircok komut farklI calIsIr yada digerleriyle
       birlikte calIsmaz.  

     _________________________________________________________________

4. Nereye gitmeli?
       Bir kanala girip bir sure yanlIz dinlemek ve konusmakla bircok sey
       ogrenebilirsiniz.Yeni baslayanlar icin ,bu kanallarI deneyin:
       #new2irc,#newuser,#newbies, yada #chatback.Daha kalabalIk
       alternatifler ise: #hottub,#chat ve #ircbar.
       mIRC programI hakkInda yardIm icin #new2mirc ya da #mirchelp'i
       deneyin.
       Genel irc sorularIyla ilgili yardIm icin ise #irchelp'e
       katIlabilirsiniz. 
         
       #benimkanalIm ismi ile kendi kanalInIzI olusturmak icin (eger
       benim kanalIm isimli bir kanal zaten yoksa ), /join #benimkanalIm
       yazmanIzla kanal acIlIr ve siz otomatik olarak operator olursunuz. 


     _________________________________________________________________

5. BazI gulumsemeler ve argo

     :-) gulumseyen bir yuz, gorebilmek icin basInIzI sola yatIrIn.
        Benzer sekilde, :-( somurtan , ;-) gozkIrpan, :~~) aglayan,
        :-P dil cIkartan, (-: solak gulumsemesi...v.b.Bu suratlardan
        yuzlercesi uretilebilir. 
        Bunlar ise IRC2de kullanIlan bazI kIsaltmalar:
   
brb =  be right back (hemen geri gelicegim)
   bbiaf= be back in a flash (IsIk hIzIyla geri gelecegim)
bbl =  be back later (bir sure sonra geri gelecegim)   
   ttfn = ta ta for now (simdilik hoscakalIn)
np  =  no problem (sorun degil)
   imho = in my humble opinion (bana gore,bence)
lol =  laughing out loud (kahkahalarla gulmek)                
   j/k = just kidding (sadece saka yapIyorum)
re  =  hi again, as in 're hi' (tekrar merhaba, 're hi'da oldugu gibi)
      
   wb = welcome back (tekrar hosgeldin)
wtf =  what the f--k (.........)                    
   rtfm = read the f--king manual (........)
rotfl = rolling on the floor laughing (gulmekten yerde yuvarlanIyorum)

     _________________________________________________________________

6. BazI tavsiyeler

   AHLAK
            Surekli buyuk harf kullanmak,BURADA OLDUGU GIBI,'bagIrmak'
            olarak kabul edilir ve bu davranIstan sakInIlmalIdIr.
            AynI zamanda; kendiniz tekrarlamayIn ve bir anda bir cok
            satIrla ekranI doldurmayIn.Dogru terminoloji kullandIgInIzdan
            emin olun.Ornegin 'chatroom' (sohbet odasI) degil 'channel'
            (kanal).
            Bir kanalda iken o kanalIn operatorlerinin liderliginde
            hareket edin.Eger onlarla zIt duserseniz kanaldan atIlabilir 
            ve buyuk olasIlIkla bir daha kanala girmeniz engellenebilir.
            Diger yandan bazI kanal operatorleri guc delisi olabilir ve
            sizi iyi bir neden olmaksIzIn kanaldan atabilir ya da
            girmenizi yasaklayabilirler.Eger bu olursa ya da kanaldaki
            baska biri sizi rahatsIz ediyorsa kanalI terkedin  --daha
            binlercesi var.
      
      /list komutu yuzunden baglantI kesilmesi
            Eger /list komutunu kullanIrken baglantInIz kesilirse
            (disconnect) server degistirmeyi deneyin.Isterseniz en yeni
            kanal listelerini WWW uzerindede bulabilirsiniz.
          <http://www.irchelp.org/irchelp/chanlist/>.

   SaldIrIlar ve RahatsIz Edici DavranIslar
           Eger biri sizi rahatsIz etmeye baslarsa,kanalI terk edin yada 
           /ignore komutunu kullanIn.Daha detaylI bilgi icin,mIRC
           kullanIcIlarI bizim istila korunma sayfamIza (flood protection
           page),ircII kullanIcIlarI ise /help ignore komutunu
           kullanabilirler.KullanIcI modunuzu +i (gorunmez) yapmak
           istenmeyen mesajlarI ve rahatsIz edilmeyi onlemek icin
           akIllIca bir fikir olabilir -- 'gorunmez' oldugunuzda sadece
           sizinle aynI kanalda bulunan kullanIcIlar kullandIgInIz takma
           ismi gorebilirler.
           Eger biri sizin baglantInIzIn kesilmesine yada sorunlara yol
           acIyorsa,bizim bu konuyla ilgili servisimiz (Denial of
           Service) yada saldIrI sayfamIzdan ('Nuke' Attacks page)
           yararlanabilirsiniz.AynI zamanda,/motd komutu ile
           ogrenebileceginiz server kurallarIna aykIrI hareketleri rapor
           edebilirsiniz.

     _________________________________________________________________

7. IRC server problemleri, ve server secimi
        ArtIk IRC uzerinde 'sohbet' icin hazIrsInIz.Bir cok durum icin
        yeni baslayanlara yukarIdaki komutlar yeterli olacaktIr,fakat
        bazen IRC'de isler ters gidebilir.
      Net split
            Networkler bolunmeye ugrayabilir (buna netsplit denir),
            boylece sizi konusmakta oldugunuz diger kullanIcIlardan 
            ayIrabilir.Bu split'ler genellikle oldukca kIsadIr fakat bazI
            gunler uzunda olabilirler.
   Lag
         Daha sIk karsIlasIlan bir sorun ise 'lag' olarak
            adlandIrIlIr,bu sizin kelimeleri yazmanIzla karsI tarafIn
            okumasI arasInda farkedilebilir bir zaman farkI bulunmasIdIr.
            Size yakIn olan bir server secmeniz lagi azaltmanIn
            yollarIndan biridir.Lag /ping komutu ile olculebilir.
            (yukarIda yer alan komutlar bolumune bakInIz.)Daha iyi bir
            server buldugunuzda server degistirme komutu
            /server buraya.server.ismi
     Server Listeleri
            Bircok programda /links komutu bulundugunuz netin server
            listesini verir.Bu komutu cok sIk kullanmayIn,aksi halde
            sorun yaratan bir link arayIcI zannedilirsiniz.

   Ping? Pong!
            mIRC kullanIcIlarI: Status penceresinde beliren bir      
            Ping? Pong! serverInIzIn hala orada olup olmadIgInIzI kontrol
            icin sizi pingledigini gosterir ve sizin programInIzda
            otomatik olarak bir pong ile cevap verir.Bunu dert etmeyin.
      DCC HakkInda bir Not
            /dcc chat komutu birebir baglantI kurmak icin kullanIlabilir
            ve  bu lag yada netspliti engeller! Bir cok programda 
            /dcc chat diger_kullanIcInIn_ismi yazmanIz yeterlidir.Bu
            baglantI uzerinden konusabilmek icin /msg =isim neisterseniz
            yazmalIsIz.mIRC de,aynI zamanda DCC chat baslatmak icin
            menuden once DCC sonrada Chat'i secemeli daha sonrada
            konusmak istediginiz kullanIcInIn ismini girmelisiniz.
            O ddc chat icin bir pencere acIlacaktIr.

     _________________________________________________________________

8. Daha detaylI yardIm
       Bu konular ve komutlar hakkInda daha genis bilgi icin,
       <http://www.irchelp.org> sayfasIna baglanabilirsiniz.Orada bircok
       yardIm dosyasI bulabilirsiniz,ornegin:
     * IRC Primer
     * FAQ (En cok sorulan sorular)  alt.irc newsgroup
     * IRC tutorial
     AyrIca bu web sayfalarInda belirli IRC programlarI hakkInda da
        daha gelismis bilgi bulmanIz mumkun,bunlarda bazIlarI:
     * ircII programI ve ircII metinleri.
     * Mac programI
     * Windows icin mIRC programI
        Daha baska programlar mI arIyorsunuz? En genis program kaynagInI
        Undernet FTP yada Undernet WWW arsivlerinde bulabilirsiniz. 
     Programlar Windows, Macintosh, DOS, Amiga,Java, v.b. gibi bircok
     bolumlere ayrIlmIstIr.
        mIRC programI aynI zamanda Tjerk Vonck tarafIndan hazIrlanmIs 
        bircok mukemmel yardIm dosyasI icerir (mirc@dds.nl).YardIm
        menusunden Ircintro.hlp 'yi secmelisiniz.

     _________________________________________________________________

9. Birkac UyarI Cumlesi
    IRC metinleri programInIzIn calIstIracagI bir komutlar setidir. 
       Diger acIlardan iyi olan bircok program kIrIlmIstIr ve bu sebeple 
       eger onlarI yuklerseniz guvenliginizi tehlikeye atmIs olursunuz.
       (biri hesabInIza girebilir,dosyalarInIz silebilir,yada
       mektuplarInIzI okuyabilir.) AynI zamanda insanlara bazI virusler
       yada baska kotu seyler yollayabilecek bazI kotu kisilerde
       olabilir.TIpkI gercek hayatta oldugu gibi tanImadIgInIz insanlarda
       hediye kabul etmeyin.Bu tur pek cok olay yasanmIstIr.Bir
       arkadasInIzdan almIs olsanIz bile neler icerdigini tam olarak
       bilmediginiz bir programI asla calIstIrmayIn cunku arkadasInIz daa
       ustalIkla gizlenmis hileleri farkedecek bir uzman olmayabilir. 
     
       Otomatik DCC kullanImIda hic iyi bir fikir sayIlmaz.Bir defa
       bilgisayarInIzIn  kontrolunubir baskasIna verirseniz srverInIzla
       baglantInIzIn kesilmesi gibi bircok tehlikeyle karsI karsIya
       kalabilirsiniz.DCC autoget (otomatik) ayarlamasI sebebiyle bircok
       kisi ciddi problemler yasamIstIr. 


     _________________________________________________________________

   FreeSoft, prysm, hershey, turtle, Ariell,ve EFnet uzerindeki tum
      diger #irchelp'e yardIm edenlere yararlI onerileri icin tesekkur
      ederiz.
   Simdi yeni baslayanlar icin hazIrlanmIs bu kIlavuzu okudugunuza
      gore IRC'ye girin ve tadInI cIkartIn! Veya daha cok bilgi edinmek
      istiyorsanIz #IRChelp sayfalarIndaki diger dokumanlardan
      yararlanIn.